De ondergang van de wijngaarden

De grootste ramp uit de wijnbouwgeschiedenis

Je kunt het je bijna niet voorstellen, maar het had weinig gescheeld of er waren helemaal geen wijngaarden meer in Europa geweest. In de negentiende eeuw voltrok zich de grootste ramp uit de wijnbouwgeschiedenis: de uitbraak van Phylloxera Vastatrix, beter bekend als de druifluis. Dit minuscule insect vernietigde in enkele decennia bijna alle wijngaarden op het continent.

Hoe de druifluis Europa bereikte

De druifluis leeft onder de grond en voedt zich met de wortels van de wijnstok. Europese druivenstokken bleken daar volledig weerloos tegen. In 1864 kwam de plaag over vanuit Amerika en bereikte als eerste het Zuid-Franse departement Gard. Vanaf daar verspreidde de verwoesting zich razendsnel naar andere wijnregio’s. Binnen korte tijd lagen hele wijngaarden er verdord en doods bij.

Waarom Amerika minder last had

Opmerkelijk genoeg hadden Amerikaanse druivenrassen veel minder te lijden onder Phylloxera. Het insect vrat daar eveneens aan de wortelpunten, maar Amerikaanse wijnstokken hebben een natuurlijke eigenschap: ze kunnen steeds nieuwe wortelpunten aanmaken. Hierdoor overleefden ze de aantasting veel beter dan hun Europese tegenhangers.

De geniale oplossing: enten

Omdat in Europa wijngaard na wijngaard verloren ging, moesten wijnboeren op zoek naar een drastische oplossing. Die werd gevonden in dezelfde plek waar de plaag vandaan kwam: Amerika. Het idee was even simpel als briljant: men besloot Europese druivenrassen voortaan te enten op resistente Amerikaanse onderstokken. Zo konden de edele Europese variëteiten – denk aan Chardonnay, Cabernet Sauvignon en Riesling – blijven bestaan, terwijl de Amerikaanse wortels bescherming boden tegen de druifluis.

Een nieuw begin voor de Europese wijnbouw

Dankzij dit ingrijpende maar succesvolle experiment kwam de Europese wijnbouw er weer bovenop. Binnen enkele decennia werden bijna alle wijngaarden opnieuw aangeplant met geënte stokken. Zonder deze innovatie zouden we vandaag waarschijnlijk geen enkele traditionele Europese wijn meer drinken.

De erfenis van die negentiende-eeuwse crisis is nog steeds zichtbaar. Vrijwel overal ter wereld groeien druivenrassen tegenwoordig op Amerikaanse onderstammen. De druifluis zelf is nooit verdwenen, maar dankzij de resistente wortels vormt hij geen dodelijke bedreiging meer.